دریدن پرده‌های پندار در نمایشنامة مرغابی وحشی

ادبیات جهان ماندن در پرده‌های پندار را دشمن بزرگ آدمی دانسته و به شیوه‌های گوناگون آن را بازنمایی کرده‌است. ادبیات ایران از دیرباز جز پرداختن به‌مضامینی همچون فداکاری، عشق و آگاهی در برابر رذایلی مثل دروغ، فریب، ریا، تزویر، سالوس، توهم و خیال باطل نیز صف کشیده است. مرغابی وحشی ایبسن نیز بر چنین مضامینی استوار است. این مقاله به همانندی «خواب»ی دردناک در مرغابی وحشی اشاره می‌کند و آن را با «خواب خرگوشی» در ادبیات فارسی همسنگ می‌داند. بحث اصلی مقاله این‌است که برآشفتن ناشیانة این «خواب» مایة فعال‌شدن مکانیزم دفاعی خواب‌آلودگان است و این کار فقط از کسانی برمی‌آید که بتوانند نظیر فرزانة افسانة زندگی عطار، از خود بگذرند و شرایطی مهیا‌کنند که دیگران حتی از آن‌ها فراتر بروند. به عبارتی، این مقاله بر محور این سخن می‌گردد که روشنگرانِ وامانده در تاریکی همچون رطب خوردگانی‌اند که منع رطب نتوانند.